Svjetski dan borbe protiv AIDS-a

Svake godine 1. prosinca se obilježava dan borbe protiv AIDS-a, bolesti koja je uzrok smrtnosti velikog broja ljudi diljem svijeta, posebice u nerazvijenim područjima Afrike.

Prvi zabilježeni slučaj ili ‘’Pacijent Nula’’ pojavio se 1981. godine, te se ovaj virus vezao samo uz muškarce homoseksualne orijentacije. Nekoliko godina kasnije, epidemija HIV virusa se proširila i počela pojavljivati kod pacijenata heteroseksualne orijentacije - što je počelo ukazivati na spolni način prenošenja virusa. Među zaraženima i dalje dominiraju muškarci (86 %). Najveći broj infekcija registrira se u dobnoj skupini od 25 do 44 godina.

Što je HIV, a što AIDS?

HIV (Human Immunodeficency Virus) je virus humane imunodeficijencije koji spada u u retroviruse, odnosno lentiviruse. Za retroviruse je karakteristično da se dugo zadržavaju u organizmu i bolest se sporo razvija. HIV virus napada specifičnu vrstu bijelih krvnih stanica (T-limfocite), uništava ih, što postupno vodi do slabljenja imuniteta zbog čega inficirana osoba razvija tegobe i bolest.

AIDS, SIDA ili KOPNICA (Acquired Immunodeficiency Syndrome) je sindrom, odnosno bolest koja se ne mora javiti u početku zaraze virusom HIV-a nego, tek poslije nekoliko godina.

Načini prijenosa HIV virusa su:

• Putem nezaštićenog spolnog odnosa - virus se prenosi putem sperme i vaginalnog sekreta ili analnim putem
• Krv i derivati krvi
• Zajedničkim korištenjem medicinskog pribora s inficiranom osobom (medicinske igle i drugi pribor)
• S majke na dijete (tokom trudnoće, poroda ili dojenja.

Virus HIV-a ne može se prenijeti:

• Fizičkim kontaktom s osobom (grljenje, ljubljenje) ili predmetom koji je osoba prethodno dirala (dijeljenje pribora za jelo)
• Korištenjem istih sanitarnih čvorova
• Ostalim tjelesnim izlučevinama kao što su suze, slina, znoj, urin, izmet ili bilo koja druga izlučevina, osim ako ne sadrži vidljive tragove kriv.

Simptomi

Akutna HIV infekcija je rana faza bolesti i kod nje su simptomi nespecifični i najčešće uključuju: temperaturu, upalu ždrijela, osip, povećanje limfnih čvorova i glavobolju. Ovakvi simptomi javljaju se najčešće od 2 do 4 tjedna od zaraze te mogu uključivati i ostale simptome - nagli gubitak težine, suhi kašalj, groznica koja se ponavlja, jako noćno znojenje, neobjašnjivi umor, otečene limfne žlijezde na vratu, ispod pazuha ili u preponama, proljev koji traje više od tjedan dana, bijele točke ili neobične ranice u ustima ili grlu, upala pluća, crvenkaste ili smećkaste mrlje na koži ili sluznici usta, gubitak pamćenja, depresija.

Važno je napomenuti da se ovi simptomi mogu pojaviti i kod obolijevanja od drugih bolesti, pa najčešće ovakva vrsta infekcije prolazi nezapaženo i može potrajati od 7 do 10 godina.

S vremenom i djelovanjem virusa uništava se sve veći broj T-limfocita, što dovodi do slabljenja imuniteta te pojave oportunističkih infekcija (uznapredovala bolest) koje su karakteristične za AIDS sindrom. U toj fazi bolesti imunitet inficirane osobe se više ne može boriti s mikroorganizmima koji su inače uobičajeni i kod zdravih ljudi ne predstavljaju nikakvu opasnost po zdravlje. Kod osoba zaraženih virusom HIV-a bakterije, virusi, gljivice i ostali mikroorganizmi predstavljaju znatnu opasnost od upalnih procesa i bolesti s kojima se oslabljeni imunitet ne može nositi. Dijagnoza AIDS-a se postavlja tek kada broj limfocita padne ispod određenih vrijednosti u organizmu.

Postavljanje dijagnoze i laboratorijsko testiranje:

• ELISA skrining test
• Western Blot
• PCR
• Brzi test (COMBO)

Liječenje i terapija

Trenutno ne postoji učinkovito cjepivo koje može spriječiti infekciju HIV virusom zbog stalne mutacije, niti način na koji bi se virus mogao iskorijeniti iz organizma. Postoje brojni lijekovi (antiretrovirusni - ARL) koji svojim djelovanjem sprečavaju razmnožavanje virusa. Cilj liječenja je produžiti fazu HIV infekcije u kojoj još nema simptoma pomoću HAART (Highly Active Antiretroviral Therapy) retrovirusne terapije, a samim time, produžava se i životni vijek pacijenta. Takva vrsta terapije podiže kvalitetu života, dok joj je osnovni nedostatak razvijanje otpornosti virusa na lijek.

Terapija je doživotna, a liječenje se započinje s kombinacijom tri ili četiri vrste različitih antiretrovirusnih lijekova, te uz redovito uzimanje u većini slučajeva daje dugoročno uspješne rezultate (oporavak imunološkog sustava).